ฐานข้อมูลพจนานุกรมภาษาโคราช

หมวดอักษร:

1		ป๊ด (ก.) พูดโกหก
2		ประแจ กุญแจ
3		ประซะประสาง (ก.) การปะพรมน้ำมนต์ไล่อัปมงคลออก
4		ประโดก ชื่อหมู่บ้านในตำบลหมื่นไวย อำเภอเมืองนครราชสีมา โดก เป็นภาษาเขมร แปลว่า ไม้กระโดน บ้านนี้เป็นป่าโดกต่อมากลายเสียงเป็นประโดก มีชื่อเสียงในการทำขนมจีน
5		ประตูชุมพล ประตูเมืองอยู่ทางทิศตะวันตกของเมืองโคราช ใช้ระดมไพร่พลเมื่อเกิดศึกสงคราม ปัจจุบันอนุสาวรีย์ท้าวสุรนารีประดิษฐานอยู่หน้าประตูนี้
6		ประตูตะวันออก ประตูพลล้าน เป็นประตูเมืองอยู่ด้านทิศตะวันออก เล่าสืบกันมาว่า ถ้าจะทำศึกใหญ่ต้องระดมไพร่พลเป็นล้าน ก็ให้ถือเอาเคล็ดหรือเอาฤกษ์เอาชัยเคลื่อนทัพออกประตูนี้ ในสมัยนั้นน่าจะไม่มีไพร่พลพอแสนพอล้าน แต่จะต้องไประดมจากเมืองใกล้เคียง เช่น เมืองนครจันทึก เมืองพิมาย เมืองนางรอง เมืองบุรีรัมย์ เมืองจัตุรัส เมืองชัยภูมิ เป็นต้น มาสมทบ
7		ประตูน่ำ ประตูพลแสน เป็นประตูเมืองอยู่ทางทิศเหนือใกล้กับลำน้ำ คือ ลำตะคอง จึงเรียกว่าประตูน้ำ เล่าสืบกันมาว่า ถ้าจะระดมไพร่พลเป็นแสนทำศึกก็ให้ถือเอาเคล็ด หรือเอาฤกษ์เอาชัยให้เคลื่อนทัพออกประตูนี้
8		ประตูผี ประตูไชยณรงค์ เป็นประตูเมืองอยู่ทางทิศใต้ ไชยณรงค์ แปลว่า ชัยชนะ เมื่อได้ชัยชนะจะยกทัพเข้าประตูนี้ ถ้ามีการล่าถอยก็จะออกประตูนี้เพื่อไปตั้งหลัก ที่เรียกว่า ประตูผีหรือประตูผีออกเพราะเมื่อมีคนตายจะต้องนำศพหรือแม้แต่นักโทษประหารก็ต้องนำออกประตูนี้
9		ประทาย คำว่า ประทาย เป็นภาษาเขมร แปลว่า ค่าย ป้อม ชื่ออำเภอหนึ่งในจังหวัดนครราชสีมา เดิมเล่าสืบกันมาว่าพระเจ้าชัยวรมันที่ ๒ ทรงขยายอาณาเขตของขอมได้ยกทัพมาตั้งค่ายพักแรม ณ ที่นี้ ต่อมาเป็นหมู่บ้าน เรียกว่า บ้านประทาย
10		ประทายอายุ กองทรายที่ก่อในการทำพิธีค้ำโพธิ์ค้ำไทร ต่อสะพาน ดูคำว่า ค่ำโพธิ์ค่ำไทร ต่อสะพาน ประกอบ
11		ประไร เป็นไร
12		ปราบที่ ทำพื้นที่ให้ราบเรียบ ปรับพื้นที่ให้เตียน
13		ปร้าว พรู อาการที่เคลื่อนไหวมาพร้อม ๆ กันเป็นจำนวนมาก เช่น แตกปร้าว ร่วงปร้าว
14		ปร้า ปลาร้า
15		ปรู้ เสียงที่เปล่งขึ้นด้วยความรำคาญ หรือไม่พอใจ
16		ปลากระโดดเข่าหมวง การเล่นอย่างหนึ่ง แบ่งผู้เล่นออกเป็น ๒ ฝ่าย เท่า ๆ กัน ฝ่ายหนึ่งเป็นปลา อีกฝ่ายเป็นหมวง (ข้อง) จับมือกันเป็นวงกลมนั่งลงกับพื้นคอยยกมือที่จับกั้นไม่ให้ปลากระโดดเข้าวงกลม (หมวง) ถ้าคนหนึ่งกระโดดเข้าได้ โดยไม่ถูกมือที่จับยกกั้น ฝ่ายหมวงก็จะปล่อยมือให้ปลาที่อยู่นอกวงเข้าไป แล้วพวกปลาก็พยายามกระโดดออก ถ้าถูกมือที่จับกั้นพวกปลาจะมาเป็นหมวงแทน
17		ปลากรึม ปลากริม (รูปร่างคล้ายปลากัด)
18		ปลากะตั๊บ ปลากำกับ
19		ปลาค่าว ปลาเค้า
20		ปลาเจ่า ปลาที่หมักด้วยเกลือและข้าวออกรสเปรี้ยวแตกต่างจากที่อื่นที่มีรสออกหวาน