ณ ราชสีมา เป็นสกุลพระราชทานจาก พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร เมื่อ ปี พ.ศ. 2494 สืบเชื้อสายจาก เจ้าพระยากำแหงสงคราม (ทองอิน) ผู้ว่าราชการเมืองนครราชสีมา ท่านผู้นี้มีประวัติแบบเดียวกันกับเจ้าพระยานครศรีธรรมราช (น้อย) ว่ากันว่าเป็นพระราชโอรสในสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช โดยโปรดพระราชทานเจ้าจอมยวน ซึ่งกำลังตั้งครรภ์อยู่ในแก่เจ้าพระยานครราชสีมา (ปิ่น)
สายสกุล ในเครือ ณ ราชสีมา ของสองเจ้าพระยานครราชสีมา (ปิ่น ณ ราชสีมา และเจ้าพระยานครราชสีมา(ทองอินท์ ณ ราชสีมา) หรือ เจ้าพระยากำแหงสงครามรามภักดีอภัยพิริยะปรากรมพาหุ มีดังนี้
เริ่มแรกเจ้าพระยาฯ ทั้งสองท่านเกี่ยวข้องในฐานะบิดาบุญธรรมและบุตรบุญธรรมกันเท่านั้น เนื่องด้วยเจ้าพระยานครราชสีมา (ปิ่น ณ ราชสีมา)ได้รับพระราชทานให้เป็นผู้ถวายการอภิบาลทำนุบำรุงดูแล เจ้าพระยานครราชสีมา (ทองอินท์ ณ ราชสีมา) พระราชโอรสในสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช ซึ่งติดครรภ์พระมารดาไปนครราชสีมา คือ เจ้าจอมมารดาเจ้าหญิงยวน สายสกุลเครือ ณ ราชสีมา จึงใช้ร่วมกันระหว่างสองท่านเจ้าพระยาฯ แยกออกเป็นอย่างชัดเจน มีดังนี้ เนื่องจากมีผู้สับสนอยู่มากและนำข้อมูลไปลงอย่างผิด ๆ ในหลาย ๆ ที่ เลยอยากจะชี้แจงแก้ไขให้ถูกต้องดังนี้
สกุลที่เคยใช้ร่วมกันมาแต่เดิม และปัจจุบันบุตรหลานท่านเจ้าพระยานครราชสีมา (ปิ่น ณ ราชสีมา หรือ ท่านเจ้าคุณตามืด) ใช้กันอยู่โดยมากคือ คำว่า "ณ ราชสีมา" คำเดียวสั้น ๆ ไม่มีอะไรนำหน้าและต่อท้าย
และยังมีสกุลในเจ้าพระยานครราชสีมา (ปิ่น) ที่แยกออกไปอีก มีดังนี้
- รายณสุข
- อธินันทน์/อธินันทน์ ณ ราชสีมา
- กาญจนพิมาย
- พรหมนารท /พรหมนารท ณ ราชสีมา
- เมนะรุจิ/เมนะรุจิ ณ ราชสีมา เหล่านี้เป็นต้น
ส่วน ราชสกุล ณ ราชสีมา ของบุตรหลานท่านเจ้าพระยานครราชสีมา (ทองอินท์ ณ ราชสีมา) เป็นราชสกุล ในสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช (ราชสกุล คือ ผู้สืบเชื้อสายตรงมาจากพระมหากษัตริย์ไทย) มีดังนี้ 10 ราชสกุล
1. ราชสกุล อินทรกำแหง หรือ อินทรกำแหง ณ ราชสีมา (ลูกหลานบางท่านในเจ้าพระยานครราชสีมา/ปิ่น ณ ราชสีมา บางครอบครัวก็ขอร่วมใช้สกุลส่วนรวมนี้มีบ้างเหมือนกันตัวอย่างคือ ครอบครัว พันตรีผัน อินทรกำแหง ณ ราชสีมา บิดาคุณรัตนาภรณ์ อินทรกำแหง ณ ราชสีมา ท่านนี้เป็นลูกหลานสายเจ้าพระยานครราชสีมา/ปิ่น ณ ราชสีมา จึงไม่ใช่ราชสกุล) (ถ้าจะเป็นราชสกุลเฉพาะสายลูกหลานท่านเจ้าพระยานครราชสีมา/ทองอินท์) ราชสกุลอินทรกำแหงเฉพาะลูกหลานเจ้าพระยานคราชสีมา-ทองอินท์ ณ ราชสีมา เป็นสกุลที่ลูกหลานทุก ๆ บุตรธิดาของท่านมาร่วมใช้ด้วยกันมากที่สุด (สกุลกองกลาง)
2. ราชสกุล ศิริพร หรือ ศิริพร ณ ราชสีมา (ลูกหลานในคุณชายศรีจันทรศิริพร ณ ราชสีมา บุตรชายของท่านเจ้าพระยานครราชสีมา/ทองอินท์ ณ ราชสีมา
3. ราชสกุล มหาณรงค์ หรือ มหาณรงค์ ณ ราชสีมา (ลูกหลานในคุณชายพลาย ณ ราชสีมา หรือ พระมหาณรงค์ เป็นบุตรชายของเจ้าพระยานครราชสีมา/ทองอินท์ ณ ราชสีมา)
4. ราชสกุล เชิญธงไชย หรือ เชิญธงไชย ณ ราชสีมา (ลูกหลานในคุณชายสมบูรณ์ ณ ราชสีมา/พระยาบรมราชบรรหาร เป็นบุตรชายของเจ้าพระยานครราชสีมา/ทองอินท์ ณ ราชสีมา)
5. ราชสกุล อินทโสฬส หรือ อินทโสฬส ณ ราชสีมา (ลูกหลานในคุณชายโสฬส ณ ราชสีมา หรือ พระยาสุริยเดช เป็นบุตรชายของเจ้าพระยานครราชสีมา/ทองอินท์ ณ ราชสีมา)
6. ราชสกุล นิลนานนท์ (ใช้ในลูกหลานในคุณชายช้าง ณ ราชสีมา หรือ พระศรีสิทธิสงคราม เป็นบุตรชายของเจ้าพระยานครราชสีมา/ทองอินท์ ณ ราชสีมา)
7. ราชสกุล เนียมสุริยะ หรือ เนียมสุริยะ ณ ราชสีมา (ใช้ในลูกหลานของคุณชายช้าง ณ ราชสีมา/พระศรีสิทธิสงคราม ซึ่งเป็นบุตรชายของเจ้าพระยานครราชสีมา/ทองอินท์ ณ ราชสีมา)
8. ราชสกุล อินทนุชิต (ใช้ในลูกหลานของคุณชายทัศ ณ ราชสีมา/พระภักดีนุชิต ซึ่งเป็นบุตรชายของเจ้าพระยานครราชสีมา/ทองอินท์ ณ ราชสีมา)
9. ราชสกุล คชวงษ์ (ใช้ในลูกหลานของคุณหญิงพริ้ง ณ ราชสีมา โดยจากบุตรชายคุณหญิงพริ้งคือ หลวงศรีโป๊ะ ณ ราชสีมาหรือ คชวงษ์) คุณหญิงพริ้ง ณ ราชสีมา เป็นธิดาของเจ้าพระยานครราชสีมา/ทองอินท์ ณ ราชสีมา
10. ราชสกุล ชูกฤส (ใช้ในลูกหลานของคุณชายมั่ง ณ ราชสีมาหรือ หลวงเทพภักดี ซึ่งเป็นบุตรชายของเจ้าพระยานครราชสีมา/ทองอินท์ ณ ราชสีมา)
สรุปความว่า นามสกุลที่ใช้ ในลูกหลานของเจ้าคุณตามืด หรือ ท่านเจ้าพระยานครราชสีมา (ปิ่น ณ ราชสีมา) มีดังนี้คือ
1. สกุล ณ ราชสีมา
2. สกุล รายณสุข
3. สกุล อธินันทน์ หรือ อธินันทน์ ณ ราชสีมา
4. สกุล พรหมนารท หรือ พรหมนารท ณ ราชสีมา
5. สกุล กาญจนพิมาย
6. สกุล เมนะรุจิ หรือ เมนะรุจิ ณ ราชสีมา
อ้างอิงโดยละเอียดจากหลักฐานจดหมายเหตุนครราชสีมา ปี 2497 รับรอง โดยกองวรรณคดีประวัติศาสตร์ กรมศิลปากร
นามสกุลชาวโคราช
บุคคล
นามสกุล