"ข้าวแผะ" หรือ "เข่าแพะ" มีลักษณะคล้ายแกงเลียงแต่จะใส่ข้าวสุก เป็นอาหารชามเดียวที่มีคุณค่าสารอาหารทางโภชนาการสูง เหมาะสำหรับทุกเพศทุกวัย รับประทานง่ายรสชาติอร่อยกลมกล่อม รสไม่จัด ผู้สูงอายุจะนิยมรับประทานเพราะมีสมุนไพรมาก รับประทานได้หลายโอกาส แต่คนรุ่นใหม่จะไม่ค่อยรู้จัก เข่าแพะมี 2 ตำรับ คือ แบบดั้งเดิม หุงข้าวกับกะทิ และใส่น้ำปลาร้าด้วย และแบบไม่ใส่กะทิ และน้ำปลาร้า หรือมีทั้งใส่และไม่ใส่พริกแกง
ส่วนผสม
1. ข้าวสาร (ใช้ข้าวสุก 100 กรัม) | 1/2 | ถ้วยตวง |
2. เนื้อไก่หั่นชิ้นพอคำ (ใช้ เนื้อ หมู ปลาหรือ ปลาแห้ง แทนได้) | 100 | กรัม |
3. น้ำกะทิ | 200 | กรัม |
4. น้ำปลาร้า/ปลาเค็ม | 2 | ช้อนโต๊ะ |
5. น้ำสะอาด | 600 | กรัม |
เครื่องแกง
1. กระชาย | 10 | กรัม |
2. กระเทียม | 10 | กลีบ |
3. กะปิ | 3 | ช้อนชา |
4. เกลือป่น | 1/2 | ช้อนชา | 5. ข่าหั่น | 3 | แว่น | 6. ตะไคร้หั่นฝอย | 1 | กรัม |
7. น้ำตาลทราย | 1 1/2 | ช้อนชา |
8. น้ำปลา | 300 | กรัม |
9. พริกแห้ง (เพิ่มลดตามชอบ หรือใช้พริกสดก็ได้) | 3-5 | เม็ด |
10. หอมแดงซอย | 3-5 | หอม |
เครื่องเคียง
1. ข้าวโพดแกะเอาแต่เมล็ด | 100 | กรัม |
2. แตงโมอ่อนหั่น | 50 | กรัม |
3. น้ำเต้าหั่น | 50 | กรัม |
4. บวบหั่น | 50 | กรัม |
5. ใบตำลึง | 50 | กรัม |
6. ใบแมงลัก | 50 | กรัม |
7. ฟักทองแก่หั่น | 100 | กรัม |
8. เห็ดฟาง | 50 | กรัม |
วิธีทำ
1. ซาวข้าวสารให้สะอาด นำข้าวสารใส่หม้อ ใส่กะทิลงไป 2 ถ้วย พร้อมกับน้ำ 1 ถ้วย (ส่วนที่เหลือค่อย ๆ เติมลงไป) คนให้เข้ากัน ต้มข้าวด้วยไฟปานกลางจนเดือด
2. โขลกพริกแห้ง ตะไคร้ หอมแดง กระเทียม ข่า และเกลือ ให้ละเอียด พักไว้ในกระทะแยกอีกใบหนึ่ง ใส่กะทิลงไป 1/2 ถ้วย ผัดให้พอร้อน แล้วใส่พริกแกงเผ็ดลงไปผัดให้เข้ากันพอหอม (อย่าให้แตกมัน) ใส่เนื้อไก่ลงไปผัดพอสุก ใส่เนื้อไก่ผัดพริกแกงลงไปในหม้อข้าวที่เดือดแล้ว
3. ทยอยใส่ผักลงไปต้มในหม้อข้าว เริ่มจากผักที่สุกยาก ๆ ก่อน เช่น ฟักทอง แล้วตามด้วย ข้าวโพดอ่อน เห็ดฟาง บวบทยอยใส่ผักไปเรื่อย ๆ เท่าที่มี ใส่ผักจนหมด คนให้เข้ากัน ต้มจนผักสุก ระหว่างเติมผักให้ใส่กะทิและน้ำที่เหลือลงไปให้หมด
4. ปรุงรสด้วยน้ำปลา น้ำปลาร้า เกลือป่น หรือปลาเค็ม ถ้าชอบ น้ำตาลทราย พอเดือดใส่ตำลึงข้าวและผัก คนให้เข้ากันเมื่อสุกดีแล้ว ปิดไฟ ใส่ใบแมงลักลงไป
เคล็ดลับในการปรุง
1. ตักเสิร์ฟร้อน ๆ เพราะเข่าแพะถ้าพักให้เย็นจะอืดไม่น่ารับประทาน
2. กุศโลบายของคนในท้องถิ่นที่จะให้เด็ก ๆ รับประทานผัก จึงเอามาต้มรวมกันเป็นอาหารจานเดียว ทั้งนี้ ข้าวต้มยังเป็นอาหารที่ย่อยได้ง่าย อิ่มท้อง และอร่อย
3. กะทินั้นเพิ่มความมันให้กับอาหาร เหมือนกับเวลากินข้าวหุงกะทิ ซึ่งให้รสชาติที่มันอร่อยจริง ๆ
เคล็ดลับในการเลือกส่วนผสม
พริกแกงนั้นจะใช้ประเภทพริกแกงเผ็ด
อาหารท้องถิ่น